Az tehlikeli işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri tüm çalışanlara verilmelidir. Haftalık veya aylık olarak planlanan bu eğitimlerin bir yılda verildiği süre yönetmelikler dahilinde hesaplanabilir. İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının en temel işlerinden biri olan iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri tüm çalışanlara belirli periyotlarla işverenin oluşturacağı ortam ve zaman aralığında verilmektedir.

Günümüzde yaşanan iş kazalarının yüzde seksen beşinden fazlasının insan kaynaklı olması nedeniyle iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden yüzde 85’lik dilim içerisinde rahatlıkla yarısından fazlası önlenebilir iş kazaları olmaktadır. Diğer taraftan meslek hastalıkları söz konusu olduğunda ise gerekli önlemler alındığında yüzde yüzü önlenebilir niteliktedir.

[widgetkit id="54" name="Az Tehlikeli İşyerlerinde İSG Eğitimleri Yılda En Az Kaç Saat Olmalıdır?"]

Temel İSG eğitimi olarak verilen bu eğitimler az tehlikeli sınıfta çalışanlar için 3 yılda bir olmak üzere 8 saat üzerinden düzenlenmektedir. Unutulmamalıdır ki, 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre bir çalışanı eğitim almadan çalıştırmaya başlamak herhangi bir iş kazasına neden olursa bundan bire bir işveren sorumlu olmaktadır. Yargıtay içtihatlarında da kesinlikle bu durumdan işveren sorumlu tutulmaktadır.

Bu eğitimlerin sadece sertifika almak amaçlı olmaması, aktarılan bilgilerin çalışma sahasına yansıtılması ve güvenlik tedbirlerinin harfiyen alınması önemlidir. 3 yıl geçerli olacak olan eğitimler az tehlikeli işyerlerinde yeterli görülmektedir. Ancak herhangi bir personelin yeniden veya sıfırdan işe başlama durumlarında bu eğitimlerin verilmesi zorunludur. İş değişimi yapacak olan veya sektöründe yeni çalışmaya başlayacak olan çalışanlara temel İSG eğitimlerinin verilmesi çok önemlidir.

Az Tehlikeli İşyerlerinde İSG Eğitim Süreleri

Az tehlikeli işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süreleri yönetmeliklerde açıkça belirtilmiştir. 8 saat şeklinde verilen eğitimler 3 yılda bir tekrarlanır ve çalışanların bu eğitimlere katılmaları kesinlikle zorunludur.

Yalnızca özel sektörde değil kamu kurum ve kuruluşlarında da İSG eğitimleri sektör ve büro ne olursa olsun zorunlu hale getirilmiştir. Masa başı işlerde çalışanların bile belirli İSG eğitimlerinden geçmeleri ve çalıştıkları alanlarda dikkat edecekleri şeyleri bilmeleri önem arz etmektedir.

Uzun süreli oturmanın sağlığa olumsuz etkisi olabileceği gibi dikkatsizlik ve yorgunluk yaratabileceği, bunun da en basit materyalleri kullanırken bile problem oluşturabileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden her türden işyerinde ve kurumda iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin verilmesi gerekir.

Az Tehlikeli İşyerlerinde Çalışanların İSG Eğitimleri

Önceleri çok tehlikeli ve tehlikeli sınıftaki işyerlerine özgüymüş gibi görünen iş güvenliği önlemleri, yapılan son düzenlemeler ile az tehlikeli sınıftaki işyerleri ve bu işyerlerinde çalışan kişileri de kapsamaktadır. Tehlike sınıfı ne olursa olsun çalışanların kendi sağlıklarını korumaları, meslek hastalıklarına yakalanmamaları ve iş kazasına insan kaynaklı sebebiyet vermemeleri için, iş güvenliği eğitimleri planlanmaktadır.

İş güvenliği uzmanları tarafından gerekli risk analizleri yapıldıktan sonra içeriğinde değişikliğe gidilebilen iş güvenliği eğitimi konuları, kimi zaman çalışılan sektöre göre de ilavelerle aktarılabilmektedir. Çalışanları sıkmayacak şekilde planlanması gereken ve işverenin zaman ve mekan konusunda yardımcı olduğu tüm İSG eğitimlerinin iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri ve gerek görüldüğü takdirde dışarıdan bir uzmanların dahil olduğu bir süreç olarak yönetilmesi profesyonel yaklaşıma uymaktadır.

İŞ güvenliği tedbirlerinin alınması sürecinde uzmanın yapacağı tüm çalışmalarda elbette bireysel çabalar olduğu kadar çalışanların da ekip olarak katkı sunması gerekir. İş güvenliği uzmanı alınacak tedbirleri ve dikkat edilecek hususları sözlü ve yazılı şekilde bildirse de; esas olarak işveren ve çalışan bağlamında hedefe yönelik olarak sahiplenmenin gerçekleşmesi elzemdir.

Çalışma Bakanlığının iş güvenliği hizmetlerini sahada yürütmek üzere sertifika verdiği iş güvenliği uzmanları belirli eğitimlerden sonra bakanlığın açtığı sınavlara girmeye hak kazanmaktadır. Mezun olduğu program ne olursa olsun aldıkları eğitimlerden sonra yapılan İş Güvenliği Uzmanlığı Sınavından başarılı olmak zorundadırlar. Bu nedenle İSG uzmanı olmak isteyen herkesin iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini hangi kurumlar verebilir konusunda araştırmalarını görmekteyiz.

İSG uzmanlığı eğitimleri kesinlikle bakanlık tarafından yetkilendirilen kurum ve kuruluşlar tarafından verilmektedir. Hangi akademilerin, üniversitelerin veya kuruluşların yetkili olduğunu Çalışma Bakanlığının web sitesinden öğrenebilirsiniz.

[widgetkit id="56" name="İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimlerini Hangi Kurumlar Verebilir?"]

Belirli şartlara sahip olan bu kuruluşlar yılın belirli dönemlerinde açtıkları eğitimler ile iş güvenliği uzmanı olmanın şartlarından birini yerine getirmektedir. İSG uzmanı olmak isteyenlerin bu eğitimlere katılmaları gerekmektedir.

Toplamda 2 bölümden oluşan eğitimlerde teorik ve uygulamalı eğitimler gerçekleştirilmektedir. Bilgi aktarma kısmı minimum 180 saat olarak belirlenmiştir. Uygulamalı eğitim ise en az 40 saat olacak şekilde düzenlenmektedir.

İş güvenliği uzmanı eğitimi veren kurumlar listesi

İş güvenliği uzmanı olmak isteyenlerin belirli bir eğitim almaları gerektiğini yukarıda ifade etmiştik. Almaları gereken eğitimleri bakanlık tarafından yetkilendirilen kurumlardan almaları gerekmektedir. İş güvenliği uzmanı eğitimi veren kurumlar listesi Çalışma Bakanlığı'nın İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü internet sayfasında yer almaktadır. Bu listelerden istedikleri kurum veya kuruluşu tercih edecek iş güvenliği uzmanı adayları belirlenen eğitim programlarına kayıt olmak zorundadır. Belirli bir ücret karşılığında verilen bu eğitimlerin zamanı ve süresi yine duyurulmaktadır.

Toplamda 220 saatten az olmayacak şekilde düzenlenen eğitimlerde teorik ve uygulamalı olarak 2 basamak yer almaktadır. Bu 220 saatin ardından 5 yıllık bir aradan sonra yenileme eğitimleri tekrar düzenlenmektedir. Bu eğitimlerin suresi de minimum 30 saat olarak belirlenmiştir. İş sağlığı ve güvenliği uzmanlığı sertifika yenileme eğitimine de katılmak uzman olarak çalışmaya devam etmek için zorunluluktur.

Temel eğitimin ardından yapılacak olan sınavda bakanlık tarafından yetki verilen ÖSYM sınavları düzenlemektedir. İş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olamayan adaylar 3 yıl içerisinde halen devam eden sınavlara katılabilmektedirler. Toplamda 2 sınavda başarı sağlayamayan adaylar eğitim programlarına sıfırdan katılmak zorunda kalmaktadır. Yapılan İSG sınavında 100 üzerinden 70 puan almak gerekmektedir.

İş güvenliği sertifikası nasıl alınır 2020

İş güvenliği sertifikası uzman olmak için gereken belgedir. İş güvenliği sertifikasının nasıl alınacağı ile ilgili 2020 yılında herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. Bu sertifika sayesinde ilk olarak C sınıfı uzmanı olan iş güvenliği uzmanları çalışma hayatına atılmaktadır. Bu sertifikayı almak için ilk olarak belirlenen eğitim programlarına katılmak gerekmektedir. Bu eğitim programlarına katılan adayların daha sonra Çalışma Bakanlığı tarafından Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezine yaptırılan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlığı sınavında 100 üzerinden 70 puan almaları gerekmektedir. Sınava katılmak zorunludur.

70 puan alanların başarılı sayıldığı bu sınav sonucunda bakanlık tarafından ilk olarak ilk aşamada C sınıfı iş güvenliği uzmanı sertifikası verilmektedir. Daha sonra C sınıfında belirli bir çalışma süresini geçiren adaylar B sınıfı İSG Uzmanlığı sınavına katılabilmektedir. Yine aynı şekilde B sınıfı kategorisinde belirli bir süre çalışan adayların daha sonra A sınıfı İSG Uzmanlığı sınavına katılmaya hak kazandıkları görülmektedir.

İSG uzmanlığı eğitimlerini veren kurumlardan eğitim alan adayların sınava hazırlık sürecini bu şekilde geçirdikleri görülmektedir. Sınavda başarılı olan adaylar sertifika almaya hak kazanırlar. Ayrıca Çalışma Bakanlığının sistemine kaydedildikleri için, çalışma hayatlarına başladıklarında da bilgilere erişmeleri daha kolay olmaktadır. 

Bilindiği gibi iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere Çalışma Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri vardır. Bu birimler bünyelerinde istihdam ettikleri İSG uzmanları, işyeri hekimleri ve diğer sağlık personelleri ile birlikte ülke genelindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmektedirler.

Saha çalışmalarını bizzat yürüten OSGB'lerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bulunması gereken evraklar çeşitli denetimlerde istenen evraklardır. Bunlardan en önemlisi çalışan personel ile yapılan sözleşmelerdir. İSG-KATİP modülünden alınan sözleşmelerin ıslak imzalı bir şekilde saklanması gerekir. İşletmelerin İSG hizmetleri ile ilgili eksiklikleri Tespit ve Öneri Defteri nüshaları da OSGB de bulunması gereken evraklar arasındadır.

[widgetkit id="57" name="OSGB’de Bulunması Gereken Evraklar (OSGB Arşiv Dosyaları)"]

Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği kurulu karar defteri tutanakları da alınan kararların yazıldığı nüshalar olduğu için dosyada bulundurulmalıdır. Çalışan herkesin ve işletme yetkilisinin İSG ile ilgili eğitimlere katıldıklarına dair formlar da yer almalıdır. Çalışanların İSG hizmetleri için seçilen temsilcisi ve bu temsilci seçimine dair seçim ve atama kayıtları da OSGB de bulunması gereken evraklar arasındadır.

Tüm evrakların yasal olarak belirlenmiş süre boyunca saklanması, gerektiğinde denetimlere ibra etmek için sunulması kanunlar ile belirlenmiştir. Herhangi bir denetimde herhangi bir evrakın eksik olması olumsuz olarak değerlendirileceği için, yapılan çalışmalar kadar dosyalama işleminin de tam olarak yerine getirilmesi gerekir.

OSGB için gerekli evraklar

Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde hem arşivde hem de güncel dosyada saklanması gereken çeşitli evraklar vardır. Hizmet sunulan tüm işletmelerin veya resmi kurum ve kuruluşların acil durum planları ve risk değerlendirme raporları dosyalarda bulunması gereken evraklardandır. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili iç yönerge, yıllık çalışma planı ve yıllık eğitim planı da dosyada bulundurulması gereken evraklar arasındadır. Ortak sağlık ve güvenlik birimleri İSG hizmetlerinin sahada işleyişinden sorumlu oldukları için bünyelerinde istihdam ettikleri bütün personel ile birlikte sağlam dosya tutmalı ve hizmet sunan işletmelerin tüm bilgileri bu dosyada yer almalıdır.

Yapılan tüm çalışmaları içeren yıllık değerlendirme raporu detaylı bir şekilde doldurulmuş olmalıdır. Yaşanması muhtemel meslek hastalıkları ve iş kazaları ile ilgili risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra tüm önlemlere rağmen yaşanan iş kazası ve meslek hastalığı kayıtlarında örnekleri yer almalıdır. İlk yardım eğitimi verilen tüm personelin ilk yardımcı sertifikaları, ayrıca meslek edindirme kurs sertifikaları ve yapılan denetim raporları da OSGB de bulunması gereken evraklar arasındadır. Yapılan denetimlerde karşılaşılan olumsuzluklarla ilgili uyarı ve ceza yazıları bulundurulması gereken belgelerdendir.

OSGB Yönetmeliği

OSGB yönetmeliğinde hangi belgelerin doldurulması gerektiği de saklanması gerektiği belirtilmiştir. Bu yönetmeliğe göre OSGB de bulunması gereken evraklar arasında mutlaka iş ekipmanlarının periyodik kontrol raporu, iç ortamların ölçüm raporu, makine gövde topraklama ölçümleri ve kontrolü ve elektrik iç tesisat uygunluk belgesidir.  Unutulmamalıdır ki ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde çalışan her uzmanın hangi firmada görevlendirildiği kayıtlar arasında yer alırken; aynı zamanda işletmelerde bulundurulan dosyanın bir örneği de birebir suret şeklinde OSGB'lerde yer almalıdır. Her iki tarafta da bulundurulan belgelerin muhakkak suretle imzalı olması gerekir. Ortak sağlık ve güvenlik birimleri şey bu sayede belirli bir standardın oluşturulması ve işletmelere kaliteli hizmetin sunulması için önemli bir dosyalama hizmetini yerine getirmiş olur.

Kontrol ve denetimlerin devlet tarafından yapıldığı düşünülürse yazılı evrak bulundurmanın önemi tartışılmaz. Her ne iş ve çalışma yapılırsa yapılsın bir çıktısı ve tutanağı mutlaka dosyada yer almalıdır. OSGB de bulundurulması gereken evraklar hem İSG uzmanının hem de firmanın çalışmalarını gösteren en önemli belgelerdir.

Yaşanması istenmeyen iş kazalarında iş güvenliği uzmanının hukuki sorumluluğunun ne olduğu konusunda bilgi aktaralım. Hukuki olarak ceza davası kapsamında, hukuk davası kapsamında ve rücu davası kapsamında değerlendirilen sonuçlar, iş güvenliği uzmanının tedbir alma sürecinden itibaren dikkat etmesi gereken hususlardır.

Kaza oluşmaması için alınacak önlemlerde iş güvenliği uzmanının önerileri dikkate alınarak işveren vekili sorumluluğu aranmaktadır. Hem tedbir sürecinde hem de kaza gerçekleştikten sonra işveren vekilinin sorumlulukları bulunmaktadır. İSG uzmanının ise kaza yaşanmadan önce iş güvenliği önlemlerini aldırmak adına işyerlerindeki yöneticileri uyarmak, çalışanları önlemler bazında uyarmak daha sonraki tatsız vakalarda sorumluluğunu azaltan tedbirler olmaktadır.

[widgetkit id="58" name="İş Kazalarında İş Güvenliği Uzmanının Hukuki Sorumluluğu (Hukuki Durum)"]

Özellikle rücu davalarında iş güvenliği uzmanının karşılaşabileceği problemlerden biri olan tazminat durumlarını önlemek adına öncesinde, örnek vakalardaki sonuçlar incelenerek can sıkıcı durumlardan kaçınması gerekir. Bunun için de iş ve işlemlerin kağıt üzerinde kalmaması, faaliyet alanlarında bizatihi çalışılması, çalışanlarla istişare edilmesi önemlidir. Problem yaşanması muhtemel alanları teşhis etmek, önlemleri görerek almak, işverene bilgi vermek ve alınacak tedbirleri aktarmak hukuki sorumluluğu asgariye indirgemek adına gereklidir.

İş güvenliği uzmanının çalışma alanında tüm faaliyetlerini kanunlara uygun şekilde yapması, işveren ile istişare etmesi ve işyeri hekimi ile koordineli şekilde çalışması öncelikle iş kazalarını önleyecek önemde olmaktadır. İş güvenliği çalışmalarının öncelikli amacı meslek hastalıkları ile iş kazalarının önüne geçmek olduğu için, bu önem sırası atlanmadan çalışmalar sürdürülmelidir.

İş Kazasında İSG Uzmanının Yapması Gerekenler

İSG uzmanı herhangi bir iş kazasında ceza davası kapsamında bazı sorularla karşı karşıya kalabilmektedir. Öz görevlerini yerine getirmesi gereken iş güvenliği uzmanları, tedbir alacak sorumlular arasında koordinasyon görevini yerine getirmişse, bu konudaki denetimlerini gerçekleştirmişse, çalışanlara gerekli eğitimleri vermişse herhangi bir cezai işleme tabi olmamaktadır.

Bundan anlaşılması gereken iş güvenliği uzmanının tüm görevlerini yerine getirmesi gerektiğidir. İş kazası yaşanırsa adli merciler İSG uzmanının görevlerini yerine getirip getirmediğini incelemektedir.  Bu inceleme sonucunda herhangi bir suiistimal veya ihmal bulunmazsa problem de yaşanmamaktadır.

Bu tür ceza davalarında tanıkların çağrılması, Savcılığa intikal ettirilmesi, bilirkişinin incelemesi, tanıkların ifadelerinin alınması ve gerekiyorsa tutuklanmaların yapılması şeklinde bir süreç izlenmektedir.

İSG Uzmanı İş Kazası Durumunda Ne Yapmalı?

İSG uzmanı iş kazası durumunda işyerine gitmeli, kendisinden istenecek dosya ve çalışmaları hazırlama durumundadır. İş kazası yaşayan çalışana sağlık müdahalesinin acilen yapılması ve ilgili güvenlik görevlilerine bilgi verilmesi gerekir.

İş kazası durumunda çalışanla ilgili tüm belgelerin de dosya olarak hazırlanması önemlidir. İşe giriş belgesinin ve SGK kaydının bildirilmesi gerekir. Çalışanın işe başlamadan önce aldığı eğitimler ve sağlık raporu eklenmelidir.

Ayrıca iş kazası yaşayan çalışanın iş güvenliği ile ilgili aldığı eğitimlerle ilgili sertifikalar ile kişisel koruyucu donanımlarını teslim alma tutanakları da kaza sonrası iletilmelidir. Bunların hepsinin bildirilmemesi durumunda ise cezai müeyyideleri olmaktadır.

Neticede anlaşılmalıdır ki iş güvenliği uzmanlarının alınmasını tavsiye ettiği ve resmi olarak bildirdiği önlemlerin alınmaması durumu tamamen işvereni veya işveren yetkilisini ilgilendirmektedir. İşverenin kendi işyeriyle ilgili güvenlik tedbirlerini alması, can ve mal kaybını önlemek adına önemlidir. İş kazaları gibi durumlarda çalışanların mağdur olmaması adına gerekli önlemlerin alınması, sağlık müdahalelerin yapılması ve ilgili güvenlik ile sağlık görevlilerine bildirim yapılması sorumluluklar arasındadır.

İş güvenliği uzmanının görevine başladığı günden itibaren bunların farkında olması, ilgili önlemlerin alınması ve işveren ile koordineli şekilde çalışması, iş kazalarının önüne geçilmesi adına önemli adımlar olmaktadır.