Günümüzün sürekli değişen çalışma ortamlarında, bir OSGB'nin varlığı iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri için kaçınılmazdır. İş gücünüzün sadece hayatta kalmasını değil, aynı zamanda gelişmesini de sessizce sağlayan gizli bir omurga hayal ettiğinize OSGB veya Ortak Sağlık Güvenlik Birimi, işyeri refahının bağımsız bir koruyucusu olarak görünecektir. Şantiyelerin, fabrikaların, ofislerin ve depoların zorlu ve hızlı tempolu dünyasına pasif bir gözlemci olarak değil, yapılandırılmış ve kişiye özel iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri sunan aktif bir güç olarak OSGB seçilmektedir.

OSGB'nin misyonunun merkezinde bir felsefe vardır: güvenlik reaktif değil, proaktiftir. İşyeri hekimleri, güvenlik uzmanları ve sağlık personelinden oluşan dinamik bir ekip, kazaların olmasını beklemez. Öngörür, değerlendirir ve harekete geçer. Rutin sağlık kontrolleri, risk değerlendirmeleri, acil durum tatbikatları ve dikkatli denetimler yoluyla, gizli tehlikeleri felakete dönüşmeden önce ortaya çıkarırlar. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunumundaki rolleri hem bilimsel hem de stratejiktir ve insani bakım ve düzenleyici uzmanlığa dayanır.

Ancak etkileri daha derindir. Bir OSGB farkındalık yaratır. Bir kaynakçıya gazın tıslamasını sadece beceriyle değil, aynı zamanda dikkatle dinlemeyi öğretir. Ofis çalışanına bir sandalyenin bile tehlike oluşturabileceğini hatırlatır. Güvenliğin sonradan akla gelen bir şey değil, ikinci bir doğa haline geldiği bir kültür yaratır. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin gerçek gücü budur: Panolarda ve kontrol listelerinde değil, davranışları şekillendirmede, alışkanlıkları yerleştirmede ve her çalışanın nabzını sabit ve güvenli tutmada işe yarar.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Değerlendirmeleri

Risk değerlendirmeleri, etkili iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin temel taşıdır. İşyerindeki potansiyel tehlikelerin sistematik olarak belirlenmesini ve ardından bu risklerin zarar verme olasılığının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi temeline dayanır. Amaç yalnızca tehlikeleri vurgulamak değil, aynı zamanda bunları en aza indirmek veya ortadan kaldırmak için pratik bir yol haritası sunmaktır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında risk değerlendirmeleri yasal bir zorunluluktan daha fazlasıdır. İş sağlığı ve güvenliği kuruluşları (OSGB), araçlar, malzemeler, çalışma rutinleri ve hatta çalışan davranışları dahil olmak üzere çalışma ortamının her yönünü inceleyerek metodik bir yaklaşım benimser. Riskler belirlendikten sonra, mühendislik kontrolleri, güncellenmiş prosedürler veya özel eğitimler gibi kontrol önlemleri önerilir.

Etkili bir risk değerlendirmesi bir raporla bitmez. İşyeri değiştikçe gelişen, yaşayan bir süreçtir. Makine yenilemeleri, personel değişiklikleri veya operasyonlardaki mevsimsel değişimler yeni tehlikeler ortaya çıkarabilir. Bu nedenle düzenli incelemeler ve güncellemeler çok önemlidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Acil Durum Hazırlığı

Acil durum hazırlığı, beklenmedik olaylar meydana geldiğinde hayatları korumak ve hasarı en aza indirmek için tasarlanmış iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında yer almaktadır. Bazen yangın, bazen kimyasal sızıntı, bazen elektrik arızası veya doğal afet olabilir, sağlam bir plana sahip olmak, kaos ile kontrol arasındaki farkı yaratabilir. İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri (OSGB'ler), bu planların geliştirilmesinde önemli bir rol oynar ve bunların yalnızca teorik belgeler değil, aynı zamanda her çalışanın anlayabileceği ve erişebileceği pratik araçlar olmasını sağlar.

Uygulamada, acil durum hazırlığı bir müdahale ekibi oluşturmaktan veya tahliye haritaları yayınlamaktan daha fazlasıdır. İşyerine özgü risklerin derinlemesine anlaşılmasını ve bu tehlikelere göre uyarlanmış prosedürlerin geliştirilmesini gerektirir. OSGB'ler, tesisin kendine özgü düzeni ve operasyonlarıyla uyumlu tatbikatlar, iletişim sistemleri ve acil durum protokolleri tasarlamak için işverenlerle yakın iş birliği içinde çalışır. Bir ekip halinde yaklaşım sergilendiğinde başarı kaçınılmaz olmaktadır.

İşyeri hekimliği, çalışanların kendi çalışma ortamlarındaki sağlık, güvenlik ve performanslarını sağlamaya adanmış uzmanlaşmış bir tıp dalıdır. Sadece işle ilgili yaralanma ve hastalıkların tedavisine değil, aynı zamanda farklı işlerle ilişkili riskleri en aza indirmek için önleyici stratejiler de işyeri hekimliğinin çalışma alanları arasındadır. Alandaki uzmanlar, iş ve işyeri koşullarının çalışanların refahını nasıl etkilediğini ve bu koşulların zararı önlemek ve verimliliği artırmak için nasıl uyarlanacağını değerlendirir.

İşyeri hekimliği ile ilgili bilmeniz gereken hususlar;

• İşyeri hekimliği, işyeriyle ilgili sağlık sorunlarının sadece tedavisini değil, önlenmesini de vurgulamaktadır.
• Çeşitli iş rollerinin fiziksel ve zihinsel gereksinimlerini değerlendirmeyi içermektedir.
• İşe devamsızlığı azaltmada ve çalışan performansını artırmada hayati bir rol oynamaktadır.
• İşyeri hekimleri genellikle işe alım öncesi ve periyodik sağlık değerlendirmeleri yapmaktadır.
• Gürültü, kimyasallar veya tekrarlayan zorlanma gibi tehlikelere maruz kalan çalışanları izlerler.
• Ergonomik değerlendirmeler ve işyeri risk analizleri temel sorumluluklardır.
• İş sağlığı ve güvenliği, iş kanunlarına ve işyeri sağlık yönetmeliklerine uymayı önceler.
• Hastalık veya yaralanma sonrası işe dönüş süreçleri konusunda rehberlik sağlar.
• İşyerinde ruh sağlığı, iş sağlığı kapsamında giderek daha fazla ele alınmaktadır.
• Sağlık stratejilerini uygulamak için işverenler, İK ve güvenlik görevlileriyle iş birliği şarttır.

İşyeri hekimliği, çalışan sağlığı ve işyeri talepleri arasında önemli bir köprü görevi görmektedir. Çok boyutlu yaklaşımı, tıbbi anlayışı stratejik mesleki uygulamalarla harmanlayarak daha sağlıklı, daha güvenli ve daha verimli çalışma ortamları oluşturmaya yardımcı olmaktadır.

İşyeri Hekimliği Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşyeri hekimliği, klinik bakımın ötesine geçen ve proaktif stratejilerle çalışanların sağlığını korumayı ve geliştirmeyi amaçlayan çok disiplinli bir alandır. İş ve sağlık arasındaki ilişkiye odaklanarak, işyeri koşullarının hastalık veya yaralanmalara nasıl katkıda bulunabileceğini ve bu etkilerin nasıl önlenebileceğini veya azaltılabileceğini belirler. Etkili işyeri hekimliği, yalnızca bireysel çalışana fayda sağlamakla kalmaz, aynı zamanda genel kurumsal başarıya da katkıda bulunur.

• Çalışma ortamına özgü sağlık risklerinin değerlendirilmesi esastır.
• Düzenli sağlık taramaları, mesleki hastalıkların erken belirtilerinin tespit edilmesine yardımcı olur.
• İşyeri değerlendirmeleri, ergonomik ve çevresel tehlikeleri belirlemek için kullanılır.
• Aşılama ve sağlık izleme programları önemli önleyici araçlardır.
• Çalışan sağlık verilerinin gizliliği ve etik bir şekilde işlenmesi sağlanmalıdır.
• Ruh sağlığı desteği giderek daha kritik bir bileşen olarak kabul edilmektedir.
• İşe dönüş politikaları, tıbbi hazırlık ile iş talepleri arasında denge kurmalıdır.
• Sağlık çalışanları ve işverenler arasında net iletişim hayati önem taşır.
• İş sağlığı yönetmeliklerine uyum tartışmasızdır.

İşyeri hekimliği herkese uyan tek bir çözüm değildir; her mesleğin riskleri ve gerçekleriyle uyumlu, kişiye özel yaklaşımlar gerektirir. Etkinliği, sağlık uzmanlığının, etik standartların ve sürdürülebilir çalışan refahına olan bağlılığın güçlü bir şekilde bütünleştirilmesine bağlıdır.

İşyeri Hekimliği Yapmak Kolay mı?

İşyeri hekimi olmak yalnızca tıbbi uzmanlık değil, aynı zamanda işyeri dinamikleri, yasaları ve endüstriyel süreçler hakkında derin bir anlayış gerektirir. Hastanelerdeki klinik rollere göre daha az yoğun görünse de sorumlulukları benzersiz ve karmaşıktır. İşyeri hekimleri, belirli işlerin sağlığı nasıl etkilediğini değerlendirmeli, düzenli değerlendirmeler yapmalı, kronik rahatsızlıkları yönetmeli ve işverenlere stratejik sağlık tavsiyeleri sunmalıdır; tüm bunları yaparken tarafsızlık ve gizliliği de korumalıdır.

Bu rolü zorlu kılan şey, çeşitli ortamlarda çalışabilme zorunluluğudur. Örneğin, madencilik, ağır sanayi, inşaat veya petrokimya gibi sektörlerde çalışmak, mesleki hastalıklar, kazalar ve tehlikeli maddelere maruz kalma riskinin daha yüksek olması nedeniyle daha zorlu olabilir. Sık saha denetimleri, güvenlik ekipleriyle sıkı koordinasyon ve acil durumlarda hızlı karar alma gerektirir.

Diş hekimlerinin işyeri hekimi olup olamayacağı ile ilgili olarak birçok soru akla gelmektedir. Diş hekimleri ve işyeri hekimleri sağlık alanında faaliyet gösterirler, ancak rolleri ve eğitimleri belirgin şekilde farklıdır. Diş hekimleri, diş, diş eti ve ağız hastalıkları da dahil olmak üzere ağız sağlığı sorunlarını teşhis etmek, tedavi etmek ve önlemek üzere özel olarak eğitilirler. İşyeri hekimleri ise iş ve sağlık arasındaki ilişkide uzmanlaşır ve mesleki faktörlerin bireyin refahını nasıl etkilediğine ve iş yerinde sağlık ve güvenliğin nasıl teşvik edileceğine odaklanırlar.

İşyeri hekimi olmak için işyeri tehlikeleri, ergonomi, endüstriyel hijyen ve işyeri sağlığıyla ilgili yasal düzenlemelerin incelenmesini içeren işyeri hekimliği alanında özel bir eğitim gereklidir. Diş hekimleri diş hekimliği fakültelerinde bu tür bir eğitim almazlar.

Diş hekimleri stres veya toksik maddelere maruz kalma gibi nedenlerle oluşan çene bozuklukları gibi işle ilgili ağız sağlığı sorunlarını tespit ederek iş sağlığına katkıda bulunabilmektedir. Benzeri durumlarda, uzmanlıkları işyeri hekimlerinin uzmanlıklarını tamamlar, ancak onların yerini almaz.

Diş Hekimleri Nasıl İşyeri Hekimi Olur?

Diş hekimleri, yasal olarak sadece tıp doktoru diplomasına sahip kişilerle sınırlı olduğundan, doğrudan işyeri hekimi olamazlar. İşyeri hekimliği, Sağlık Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı tarafından düzenlenir ve işyeri hekimliği eğitimi için temel şart, tanınmış bir tıp fakültesinden mezun olmaktır. Diş Hekimliği Diploması, sağlık alanının bir parçası olmasına rağmen, bu temel şartı karşılamaz.

Bir diş hekimi işyeri hekimi olmaya karar verirse, öncelikle Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınan bir üniversiteden tıp diploması alması gerekir. Tıp diplomasını aldıktan sonra, akredite bir işyeri hekimliği eğitim programına kaydolmaya hak kazanır. Bu programlar genellikle teorik ve pratik konulardır ve toplamda yaklaşık 220 saatlik ders ve uygulama içerir.

Sertifika sınavını geçip İSG-KATİP sistemine kaydolduktan sonra resmi olarak işyeri hekimi olarak çalışılabilir. Diş hekimleri için işyeri hekimi olma yolunda önemli bir kariyer değişikliği ve tıp alanında ikinci bir mesleki derecenin tamamlanması gerekmektedir. İşyeri hekimlerinin diş hekimliğinin kapsadığı ağız ve çene-yüz alanlarının ötesinde sistemik sağlık konusunda geniş ve derinlemesine bir anlayışa sahip olmasını sağlamaktadır.

Diş Hekimleri İşyeri Hekimi Yerine Çalışabilir mi?

Diş hekimleri işyeri hekimi yerine çalışamamaktadır. Tıp eğitimi başlı başına farklı bir alan olduğu için diş hekimlerinin aldığı eğitim, işyerindeki tehlikeler bakımından yeterli olmamaktadır. Bu yüzden işyeri hekimi olmak için gerekli şartları taşımadıkça işyeri hekimi olmak mümkün değildir. İşyeri hekimliği, özellikle yüksek tehlikeli işyerleri düşünüldüğünde tıp eğitimi almadan bu işte çalışmak, çalışanların sağlığını tehlikeye atacaktır. Zaten mevzuat gereği de tıp fakültesi mezunu olmayanların bu mesleği icra etmesine izin verilmemektedir.

İşyeri hekimi olmak için bakanlığın açtığı sınavda da başarılı olmak gerekecektir. Buradan yeterli puanı alamayan kişilerin işyeri hekimi olmasına yasal olarak izin verilmemektedir. Tehlikeli olmayan bir işyeri olsa da çok tehlikeli bir işyeri olsa da işyeri hekiminin bütün tehlikeleri ve ağır yaralanmaları, boğulmaları ve benzeri riskleri biliyor olmasına dikkat edilmelidir. Bu yüzden mesleği işinin ehli kişilere vermek hayati derecede önem taşır.

Ülkemizdeki yasal mevzuat gereği işyeri hekimlerinin kendi tıp eğitimlerinin yanı sıra bakanlığın eğitimine katılmaları ve sınavda başarılı olmaları beklenir. İstenen yeterlilikleri sağlayanların işyeri hekimi müracaatları kabul edilmektedir. Böylelikle işyeri hekimi için OSGB’lerde çalışacak kişilerin seçilmesi mümkün olmaktadır. İşyeri hekimi olarak çalışmak bütünüyle tüm riskleri bilmek anlamına geldiği için Bakanlığın çerçevesini çizdiği koşulları karşılamak gerekmektedir.

Tam zamanlı işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir. İşyerlerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğü bulunmaktadır. En dikkat çeken hhusus çok tehlikeli sınıfta yer alan ve çalışan sayısı yüksek olan işyerlerinde tam zamanlı bir işyeri hekimi istihdam edilmesi zorunlu hale gelmiş olmasıdır.

Tam zamanlı işyeri hekimi istihdamı gerektiren işyerleri, genellikle 1000’den fazla çalışanı olan ya da sürekli olarak yüksek risk barındıran üretim tesisleridir. Buna göre, çok tehlikeli sınıftaki bir işyerinde 750 ve üzeri çalışan varsa, tehlikeli sınıfta 1000 ve üzeri çalışan varsa ve az tehlikeli sınıfta 2000 ve üzeri çalışan varsa, tam zamanlı işyeri hekimi istihdamı zorunludur. Bu sayılar altında kalan işyerleri ise ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet alarak yükümlülüklerini yerine getirebilirler.

Tam zamanlı bir işyeri hekiminin görevleri sağlık gözetimiyle sınırlı değildir. Aynı zamanda risk değerlendirmesine katılır, periyodik muayeneleri takip eder, çalışanların sağlık kayıtlarını tutar ve işyeri ortamının sağlık açısından izlenmesini sağlar. İşyeri hekiminin tam zamanlı istihdam edilmesi, işyerinde sürdürülebilir bir sağlık politikası yürütülmesini sağlar.

İşyeri Hekimi Kaç Kişi İçin Zorunludur?

Türkiye'de, İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonellerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik uyarınca, işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu, çalışan sayısına ve işyerinin tehlike sınıfına göre belirlenmektedir. İşletmenin büyüklüğüne bakılmaksızın her işveren, iş sağlığı hizmeti sunmakla yükümlüdür. Ancak, bir hekimin tam zamanlı mı yoksa yarı zamanlı mı çalıştırılacağı, çalıştırılan çalışan sayısına ve işletme faaliyetlerinin risk düzeyine bağlıdır.

Örneğin, "çok tehlikeli" işyerlerinde, çalışan sayısı 750 veya daha fazlasına ulaştığında tam zamanlı bir işyeri hekimi çalıştırmak zorunlu hale gelir. "Tehlikeli" işyerlerinde bu sınır 1.000 çalışan, "az tehlikeli" işyerlerinde ise 2.000 çalışandır. Belirtilen rakamın altında kalan işyerlerinde, işverenlerin yine de bir işyeri hekimi görevlendirmesi zorunludur; ancak bunu yarı zamanlı olarak veya yetkili ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB) gibi sözleşmeli bir kuruluş aracılığıyla yapabilirler.

Daha az çalışanı olan işyerlerinde, hesaplama çalışan başına ayrılan süreye göre yapılır. Bu süre yönetmelikte tanımlanmıştır; örneğin, daha az tehlikeli işyerlerinde kişi başına ayda en az 15 dakika gibi bir detay söz konusudur. Çalışan sayısı arttıkça, gereken toplam süre bir hekimin yasal çalışma süresini aşmakta ve bu da tam zamanlı bir işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğunu doğurmaktadır.

İşyeri Hekimi Çalıştırma Nerelerde Zorunludur?

Sektörden bağımsız olarak her türlü işletmede, tek bir çalışan bile işe alındığında işyeri hekimi istihdamı zorunludur. Gereklilik “6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ile belirlenmiştir. İstihdamın niteliği (tam zamanlı bir hekim, yarı zamanlı veya yetkili bir OSGB (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi) aracılığıyla) çalışan sayısına ve işyerinin tehlike sınıfına göre değişebilir. Üretim tesislerinden ofislere, perakende mağazalarından şantiyelere kadar tüm işletme türleri bu zorunluluğa uymak zorundadır.

Madencilik, gemi inşa veya kimyasal üretim gibi "çok tehlikeli" olarak sınıflandırılan sektörler daha katı kurallara tabidir. Çok tehlikeli olarak işaretlenen bu işletmeler genellikle daha sık çalışma saatleri olan işyeri hekimleri istihdam etmek zorundadır ve çalışan sayısı sınırını aştığında (örneğin, 750'den fazla çalışan), tam zamanlı bir işyeri hekimi çalıştırılmalıdır. Tekstil üretimi veya lojistik gibi "tehlikeli" sektörler, biraz daha yüksek eşiklerle benzer bir yükümlülüğe sahipken, BT şirketleri veya danışmanlık firmaları gibi "daha az tehlikeli" sektörler, çalışan başına daha az hizmet süresi gerektirir.

Evden çalışan işletmeler, tarım işletmeleri veya mevsimlik çalışanlı işletmeler bile bu zorunluluğa tabidir. Yasa, hizmetin nasıl sağlanacağı (şirket içi veya dış kaynaklı) konusunda esneklik sağlasa da kayıtlı hiçbir işvereni iş sağlığı hizmetleri sunmaktan muaf tutmaz.