İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek birçok paydaşın koordineli paylaşımıyla mümkün olmaktadır. Başta İSG uzmanları olmak üzere OSGB firması, işyeri temsilcisi ve çalışanlar ile işyeri hekimi bütün bu hizmetlerin yürütülmesi için elini taşın altına koyması gereken paydaşlardır. Bütün bu çalışmaların yanı sıra belirli şartları taşıyan işyerlerinde kurulması gereken iş güvenliği kurullarının oluşturulmasına dair örnekler de önemlidir.

İlk olarak hangi işyerlerinde kurul oluşturulması gerektiği konusu önemlidir. 50 fazla çalışanı olan tüm işletmelerin kesin bir suretle İSG Kurulu oluşturması gerekir. Bu sayıdan daha az çalışan var ise zorunluluk yoktur. Aslında İSG Kurulu, bir nevi kalabalık işletmelerdeki İSG hizmetlerini koordine etmektedir. İSG uzmanına yardımcı olacak şekilde iş ve işlemleri yüklenerek bir anlamda işletmenin İSG yükünü kaldırmasına yardımcı olmaktadır.

İSG kurulu oluşturmada bulunması gereken üyelerin kimler olduğu konusunda mevzuata bakılmalıdır. İşyeri sahibinin İSG uzmanının ve OSGB firmasının da rehberliği ile kurulu oluşturması gerekir. İSG kurul üyeleri işletme sahibinin kendisi ya da temsilcisi, İSG uzmanı, işyeri hekimi, insan kaynakları departmanından bir üye ve çalışan temsilcisi şeklinde asil olarak kurulur. İşyerinde ustabaşı veya formen görevinden biri bulunuyorsa onun da kurula katılması gerekir. Sivil savunma uzmanı bulunan işletmelerin de kurul üyesi olarak bu uzmanlık alanına yer vermesi gereklidir.

İSG Kurulu Toplantı Duyurusu

İSG kurulu toplantısından önce üyelere bir duyuru tebliğ edilir. Toplantının günü, saati ve yeri bildirilerek belirtilen zamanda üyelerin hazır olması istenir. Toplantıya katılacak olan kişilere toplantının gündem maddeleri de bildirilerek hazırlıklı olmaları istenir. Bu duyuru tebliğ mahiyetinde olup ismi geçen kişilere imzalatılır. Böylece duyuruyu tebellüğ eden her üye bundan haberdar olduğunu da belirtmiş olmaktadır.

Toplantının gündem maddeleri üyelerin bazılarını özel olarak ilgilendirebileceği gibi genel iş ve işlemler ile ilgili de olabilir. Klasik gündem maddelerinin dışında olağanüstü alınan bir toplantı kararı ise ilgili maddelere de ekleme yapılabilir. Toplantı sırasında gündem dışı söz almak isteyen üyelerin talepleri doğrultusunda tutanağa kayıt edilerek resmiyet altına alınabilir.

İSG kurulunun toplanması genel iş ve işleyişi engellemeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Çok sık toplantı yapmanın faydası olmayacağı gibi gerektiğinden az toplanmak da alınacak tedbirler açısından risk doğurabilir. Bu konuda az tehlikeli sınıftaki işyerlerindeki toplanma sıklığı ile tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftaki işyerlerindeki İSG kurullarının toplanma sıklığı elbette aynı şekilde olmayacaktır. Çalışan sayısının çok olduğu yerlerde oluşturulan kurula düşen görev daha çok olduğu için periyodik toplanma zamanlarına ek olarak da toplantı çağrısı yapılabilir.

İSG Kurul Toplantı Tutanağı

İSG kurulu toplantısı yapıldığı zaman işyeri sahibi kurul başkanı olarak görev yapar. İSG uzmanı da toplantının sekreterlik faaliyetini yürütür. Toplantıda alınan kararların tutanak altına alınması ve resmileştirilmesi çok önemlidir çünkü İSG Kurulu kurulmasının yasal dayanağı vardır ve yasalara göre kurulun üstleneceği görevlerin ve ne şekilde işleyeceğinin ayrıntıları belirtilmiştir.

Tutulan tutanakta kurulun aldığı kararların hepsi eksiksiz yazılmalıdır. Bu tutanak işletme sahibinin İSG ile ilgili yapacağı faaliyetlerin de bir öneri sayfasıdır. İşletme sahibi alınan kararlara uymakla yükümlüdür çünkü yapılması istenenler işletmedeki eksiklikler ile ilgili olabilir. Yaşanan iş kazasının tekrarlamamasını sağlamak amacıyla veya meslek hastalığı riskini asgariye indirme amacıyla karar alınabilir. Bu hem yasal olarak hem de sorumluluk anlamında işyeri sahibinin yükümlülükleri arasındadır. Hiçbir işletme sahibi kendi işyerinin güvenliğini ve çalışanlarının sağlığını tehlikeye atacak durumlarla karşılaşmak istemez. Bunun için de gerekli önlemleri almak zorundadır.

İSG kurul toplantısı gündem maddelerinin oluşturulması başta İSG uzmanları olmak üzere kurula katılacak her üyenin merak ettiği konulardandır. Genelde daha önce belirlenen gündem maddeleri, toplantı anında talep eden üyenin fikrine göre yeni maddeler eklenmek suretiyle de oluşturulabilir. Zaten toplantıların amacı paydaşların görüşünü almak ve belirlenen gündem maddelerini görüşmek olduğu için bu tamamen doğal bir süreç olarak değerlendirilir.

İş sağlığı ve güvenliği işyeri kurullarında her yılbaşında görüşülen konular, temel İSG hizmetlerini yürütmek amacı taşır. Taslak hazırlanması ve alınacak tedbirlerin belirlenmesi gibi ana mevzular dışında özel amaçlı maddeler de eklenebilir. Bu tamamen işyerinin işletme faaliyet süreci ile ilgili olarak ortaya çıkan durumlarla ilişkilidir. İşyerinin niteliğine ve çalışma şekline uygun bir İSG planı oluşturulması ve tüm çalışanların İSG kültürü ile bu plan dahilinde çalışmasının sağlanması temel konular olmaktadır.

İlk toplantı dahil olmak üzere yıl içinde yapılacak tüm toplantıların zamanı ve amacı önceden planlandığı takdirde sistemli şekilde ilerlemek mümkün olur. Başta işveren olmak üzere planın sağlıklı şekilde yürütülmesi tüm kurul üyelerinin sorumluluğu olmalıdır. Başarıya ulaşmak, iş kazalarını önlemek, meslek hastalıklarının tedbirini almak İSG kurullarının ana hedefidir.

İSG Kurul Toplantısı Gündemine Hangi Konuları Alır?

İşverenlerin İSG kurul toplantısında görüşülmesi gereken konuların hiçbirini atlamadan görüşülmesini sağlamakla mükelleftir. İşyerinin güvenliği ve çalışanların sağlığını ilgilendiren tüm konuları kurulun gündeminde olmalıdır. Gündem maddelerinin önceden hazırlanarak kurul üyelerine duyurulması önemlidir. Kurul toplantısından önce ön hazırlık yapmak isteyen üyelerin ve üyelerin temsil ettiği çalışanların görüşleri alınabilir ve gündeme eklenebilir.

Kurulda görüşülen konular arasında temel maddelerin yanı sıra işyerinin dinamiğine göre farklı maddeler de eklenebilir. İşyerinin iş sağlığı ve güvenliği plan taslağının oluşturulması, çalışanların iş güvenliği tedbirlerini benimsemesi, istenmeyen iş kazalarının nedenlerinin araştırılması, meslek hastalığı vakalarında durum analizi yapılması, olaya ramak kala durumlarında gerekli incelemenin yapılması ve kazaya dönüşmesini önleyecek tedbirlerin belirlenmesi, çalışanların alacağı eğitimlerin planlanması ve yıllık olarak hazırlanan iş güvenliği raporlarının oluşturulması İSG kurulunda görüşülecek gündem maddelerine örnektir.

İş sağlığı ve güvenliğinin sağlıklı şekilde özellikle 50’den fazla çalışanı olan işyerlerinde uygulanmasının anahtarı kurullardadır. Elbette faaliyetlerin işlevsel hale gelmesini sağlayan iş güvenliği uzmanları olmaktadır ancak yapılan ve yapılacak çalışmalardan tüm çalışanların ve işverenin haberdar olmasının yolu da kurullarda alınan kararların duyurulmasıdır. Bu kurullar sayesinde varsa çalışanların gördüğü İSG ihmalleri ve eksikleri de öğrenilmiş olmaktadır.

İSG Kurul Toplantısında Hangi Acil Durumlarla İlgili Gündem Oluşturulur?

Kurullar elbette periyodik görevleri yerine getirme amacıyla toplanır ancak bazı acil durumlar nedeniyle acil önlem almak için de toplanması gerekir. Genel çalışmalara ek olarak yapılacak toplantılarda riskli durumların önüne geçmek amaçlanır. Bu durumlara örnek olarak ramak kala olayları, meslek hastalıkları ve iş kazaları verilebilir.

İş kazası bu acil durumlar içinde çok hızlı şekilde reaksiyon gösterilmesi gereken konuların başında gelir. Yaşanan bir talihsizlikte yaralanma veya can kaybı durumunda İSG kurulu bu durumu acil olarak değerlendirmelidir. Aynı kazanın tekrar yaşanmaması adına alınacak önlemler hakkında tüm paydaşlar görüş belirtir.

Meslek hastalıklarına karşı alınacak önlemlerin de kurulda görüşülmesi önemlidir. Özellikle çalışanlardan birinin bu hastalığa yakalanması durumunda sebeplerin araştırılması ve olumsuz sonuca yol açan nedenlerin önlenmesi önem arz eder.

Bazen çalışanlar gerekli iş güvenliği tedbirlerinin alınmadığını öne sürerek çalışmaktan kaçınma haklarını kullanmak isteyebilir. Böyle durumlarda kurul yine acil gündemle toplanarak hangi tedbirler konusunda anlaşmazlık olduğunu görüşür. Bu durumun ortadan kalkması ve işçilerin sağlıklı şekilde faaliyete devam etmesi için gerekli adımlar atılır. Buradaki iki temel amaç işçilerin sağlığını korumak ve işyerinin güvenliğini sağlamaktır.

Günümüzde birçok sektörde iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına ihtiyaç vardır. Özellikle de inşaat sektörü başta olmak üzere sanayi kuruluşları ve bu gibi ağır iş koşullarına sahip işyerlerinde İSG uzmanlarını görmek mümkündür. Bu kapsamda İSG uzmanları çalışma ortamı gözetiminde nelere dikkat etmelidir? Hangi yöntemler uygulanarak çalışma ortamlarındaki riskler en aza indirgenebilir? Tüm bu iş süreçlerinde İSG uzmanlarının tavırları nasıl olmalı, çalışma şekillerini nasıl idame ettirmeleri gerekmektedir? Tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.

Çalışma ortamı gözetimi, iş sağlığı ve güvenliğinin amacı kapsamında çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumaktır. Düzenli ortam gözetimiyle birlikte işyerlerinde her türlü güvenlik risklerinin belirtimi gerçekleştirilir. Bu riskler karşısında uygulanacak her türlü önleyici, koruyucu ve düzeltici faaliyetlerin tümüne ise çalışma ortamı gözetimi adı verilmektedir. Çalışma ortamı kapsamındaki riskler ve tehlike unsurları sürekli olarak değişiklik göstermektedir. Ramak kala olaylar, kazalar ve risk unsurları da bu kapsamda değerlendirilebilir.

İSG Çalışma Ortamı Gözetimi

İSG çalışma ortamı gözetimi doğrultusunda İSG uzmanlarının uygulaması gereken birçok farklı unsur vardır. Buna göre özellikle de kişilerin çok daha fazla koruyucu ve önleyici birçok güvenliği almaları gerekmektedir. İSG çalışma ortamı gözetimi için İSG kontrollerinin uzmanlar tarafından sağlanması, çalışanlara maksimum verimlilik sağlayacak biçimde uygulanması ve neticesinde ise her türlü tehlike durumunun da engellenmesi gerekmektedir. 

İnşaat sektörü başta olmak üzere endüstri alanları, fabrika alanları, madencilik ya da az tehlikeli birçok işyeri de yine İSG kontrollerinden geçirilmelidir. Nitekim iş sağlığı ve güvenliği uzmanları tarafından ele alınacak birçok yöntem ile birlikte işyeri kapsamında çeşitli birçok önlem maksimum seviyede alınacak olup kişilerin sağlıkları da bir o kadar güven çerçevesi kapsamında tehlikeye atılmayacaktır.

Çalışma Ortamı Gözetimi Neleri Kapsamaktadır?

İş sağlığı ve güvenliği kontrollerinin uygulanması şart olan çalışma alanları kapsamında çeşitli bileşenleri görmek de mümkündür. Buna göre çalışma ortamı gözetimi şunları kapsamaktadır:

• İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği kapsamına yapılması gereken kontroller, bakımlar ve ölçümler planlanır, kontrol edilir,
• İşyeri sınırları içerisinde yangın, patlama ya da kazaların önlenmesi için mevzuata uygun çalışmaların yapılması ve bu çalışmaların takip edilmesi,
• Periyodik olarak tatbikatlar ve eğitimler gerçekleştirmek,
• Acil durum planları kapsamında hareket edilmesini sağlamak

Genel olarak çalışma ortamı gözetimi tüm İSG uzmanları tarafınca ve tüm işyerleri tarafınca ele alınmalı, uygulanmalıdır. Aksi taktirde oluşabilecek kaza ve risklere karşı önlemlerin alınmasında geç kalınabilir. Bu da yeni olumsuz sonuçları doğurarak ortamdaki çalışan kişilerin sağlıklarına mal olabilir. Bu gibi durumlarda özellikle de yüksek tehlikeli işyeri yetkililerinin mutlaka kapsamlı önlemler almasında yarar vardır. İSG uzmanları da sağlayacakları eğitim ve uygulamalar ile birlikte çalışma ortamı gözetimini en ciddi biçimde yapabilir.

İş yaşamında istemesek de karşılaşabileceğimiz iş kazaları olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Yaralanma, sakatlanma veya can kaybı şeklinde sonuçlanan vakaların incelenmesinde ve araştırılmasında iş sağlığı ve güvenliği uzmanına büyük rol düşmektedir. Özellikle elim olayların yeniden tekrarlanmaması için alınacak önlemler dizisinin belirlenmesi, bu tür vakaların veya ramak kala olaylarını doğru analizi ile mümkün olmaktadır.

Bu nedenler iş kazası araştırma raporu nasıl düzenlenir konusunda mevzuata uygun hareket etmenin önemi yadsınamaz. İş kazasından sonra yapılacak resmi işlemlerden biri olan iş kazası araştırması, raporu ile birlikte önemli yer tutar. Raporun hazırlanması sürecinde ilgili kaza ve çevresi ile ilgili bilgiler toplanır, tekrarlanmaması amacıyla alınacak tedbirler belirlenir ve nihayetinde yeni vakaların oluşması önlenir.

1.     İş Kazası Hakkında Bilgi Toplanması

Tüm iş kazalarında detaylı ve geniş çaplı bir bilgi toplamak, olayı anlamak, varsa ihmalleri tespit etmek adına önem arz eder. Olayın hangi tarihte olduğu, saat kaçta meydana geldiği ve kazanın tam yeri belirlenmelidir. Kazadan etkilenen çalışanların kimler olduğu, orada bulunmaya yetkili olup olmadıkları, hangi görevi üstlendikleri ve gerçek çalışma sahaları bilinmelidir.

İş kazasına kimler şahit olduysa isimleri toplanmalıdır. Kazaya neyin yol açtığı tespit edilmelidir. İş kazasının vuku bulduğu anda etkilenen işçinin hangi görevi ifa ettiği tanımlanmalıdır. İş kazasına neden olabilecek aydınlatma problemleri veya kaygan zemin gibi çevresel etmenlerin belirlenmesi sağlanmalıdır. Çalışanın kişisel koruyucu donanım kullanıp kullanmadığı, görev tanımı, eğitimlerinin olup olmadığı, kullandığı malzemelerin neler olduğu gibi detaylı araştırma yapılmalıdır. Kazanın oluşturduğu yaralanma hadisesinin vücudun hangi bölgelerinde meydana geldiği, yaralanmanın derinliği ve hangi boyutta olduğu gibi kısımlar irdelenmelidir. İş kazası geçiren kişinin aldığı tedavi türü öğrenilmelidir. Kaza anında zarar gören ekipmanlar belirlenmeli, tekrar kullanılmasının önüne geçilmelidir.

İş kazası bildirimi yaparken kaza ile ilgili çok önemli ayrıntılar istendiği için bu edinilen bilgiler işe yarayacaktır.

2.     Olay Akışının Belirlenmesi

İş kazası ile ilgili edinilen bilgiler, tanıkların anlattıkları ve kamera kayıtları ile olayın nasıl bir akışta gerçekleştiği saptanır. Bu incelemeler sonunda kazaya sebep olan etkenler tespit edilir. Nasıl gerçekleştiği ve nasıl sonuçlandığı arasındaki ilişki bu bilgilerle bağlanabilir.

İş kazasına neden olan faaliyet tespit edilmelidir. İşçinin o esnada yürümesi, koşması, eğilmesi, çömelmesi, ağır bir şey kaldırıyor olması, tırmanması, inmesi, çıkması, temizlik yapması, kapak kapatması, kapı açması, teçhizat kullanması, kimyasal ile çalışması gibi faaliyetinin ne olduğu tam olarak bilinmelidir. Bunun daha sonraki eğitimlerde örnek olarak kullanılması gerekebilir.

Kazanın oluş şekli öğrenilerek yeni kazaların önüne geçilmesi için neler yapılabileceği belirlenir. Çalışan derin bir kazanın içine mi düştü, kullandığı makine mi zarar verdi, elektrik mi çarptı, kapak arasında mı kaldı, yüksekten mi düştü, kimyasal maddelerden mi etkilendi, zehirlenme mi yaşadı gibi durumlar araştırılmalı ve rapora dahil edilmelidir.

İş kazası anında çalışanın ne yaptığı da önem taşır. İş güvenliği ile ilgili aldığı eğitimleri kullanabildi mi, kanayan yerine müdahale etmeye çalıştı mı, mesai arkadaşları ilk yardım konusunda destek sundu mu, acil ilk yardım ekipleri çağrıldı mı, ne zaman çağrıldı, kaza anında çevredeki çalışan makineler kapatıldı mı gibi sorulara yanıt aranır.

İş kazası raporu öyle hazırlanmalıdır ki raporu okuyan kişiler veya yetkili birimlerin olayı çok net şekilde anlaması gerekir. Raporun net olarak anlaşılması için diyagramlar veya grafiklerle somutlaştırılması önemlidir.

3.     İş Kazası Analizi Yapılması

İş güvenliği konusunda uzmanlaşan kişilerin iş kazası analizini derinlemesine yapması önemlidir. Bu analiz sonucunda elde edilen sebep-sonuç-ihmal üçgeni, daha sonraki iş kazalarının önlenmesine öncülük edecektir. Elbette analiz yalnız başında kazaları önlemede yeterli değildir. Bu analizden elde edilen teknik çıktıların İSG tedbirleri hazırlanırken dikkate alınması gerekir. Burada da hem işverene, hem iş güvenliği uzmanına hem de İSG kuruluna görev düşmektedir.

Kazaya neden olan birincil nedenin tespit edilmesi, ikincil nedenlerin belirlenmesi ve neden olan çevresel etmenlerin saptanması, iyi bir analizin temel öğeleridir.

4.     Öneriler ve Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi

İş kazası meydana geldikten sonra geriye çevirmek veya zamanı geri almak imkansızdır. Yaşanan talihsiz olayın etkilerinin az olması umut edilir. Ancak yeni bir iş kazasını önlemek elimizdedir ve işte bu aşamada yapılması gereken iş güvenliği tedbirlerinin alınmasıdır. Burada yeni bir kazaya mahal vermeyecek önlemler üzerinde durulmalıdır. Önceki kazaya neden olan etkenlerin artık ortadan kaldırılması birincil öncelik olmalıdır.

Bu süreçte işçilerin İSG eğitimleri yenilenmeli, yeni hadiselerin ışığında ek tedbirler anlatılmalıdır. Kaza yaşanan sahadaki ekipmanların bakımları planlı bir şekilde yapılmalıdır. Makineler ile çalışma konusunda yeni yönergeler hazırlanmalıdır. Risk analizi yapılarak değerlendirme sonuçları çalışanlar ile paylaşılmalıdır. Güvenli ve sağlıklı bir ortam için kullanılabilecek teknik tedbirler dahil edilmelidir. Gerekirse çalışma sahasının seyrekleştirilmesi, mesai dilimlerinin yeniden düzenlenmesi, dikkat dağıtıcı faktörlerin azaltılması veya elemine edilmesi, dinlenme sürelerini arttırılması gibi tedbirler düşünülmelidir.